- home - cv - solo - ensembles - lespraktijk - artikelen - edition /\ agenda - demo's - foto's - links - contact - |
|
artikel - De Violoncello piccolo en zijn repertoire |
|
Violoncello piccolo, Noord-Italië, 18e eeuw.
Violoncello piccolo, North-Italy, 18th C. De cello piccolo werd door Bach zelf in of voor 1723 uitgevonden en vrijwel alleen door hem gebruikt in composities (1723-1725). Het is een kleine cello met behalve de normale snaren van de cello (C, G, d en a) een extra hoge snaar, de e'-snaar. Het geluid van de violoncello piccolo lijkt, door de extra boventonen die de e'-snaar laat meeresoneren, enigszins op dat van de viola da gamba. Het instrument wordt gebruikt in de volgende werken: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
In Cantate 6 deel 3, in Bes groot, speelt de violoncello piccolo een swingende, snelle, vrolijke melodie bij het langgerekte koraal met rustige basso continuo-begeleiding. De rol van de violoncello piccolo is hier zonder meer het goddelijk Woord, het heldere Licht dat niet mag uitdoven in de avond. De avond staat hier symbool voor het Laatste Avondmaal van Jesus, die de volgende dag gekruisigd zal gaan worden. De cantate is geschreven voor Tweede Paasdag, als Jesus al gestorven is. Vandaar de smeekbede: Ach
bleib bei uns, Herr Jesu Christ, In
dieser letzt'n betrübten Zeit |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cantate 41, Nieuwjaar 1725, heeft in het vierde deel een tenor-aria met violoncello piccolo solo en basso continuo. Deze aria in a klein is een van de moeilijkste voor het instrument. Veel snaarwisselingen, waarbij duidelijk wordt dat het instrument toch echt 5 en niet 4 snaren heeft. Missers zijn bijna gegarandeerd!
Wenn
uns dies Heil begegnet, De Cantates met violoncello piccolo heb ik opgenomen voor Brilliant Classics (beter bekend als Kruidvat Bach Edition) 2. Twijfelgevallen Bij Cantate 71 van J.S. Bach staat niet specifiek violoncello piccolo aangegeven, maar gezien de ultra-hoge ligging en de cellotechnisch behoorlijk complexe schrijfwijze is uitvoering op violoncello piccolo bijna onvermijdelijk en mijns inziens mooier. De ontstaanstijd van deze Cantate (1708) lijkt behoorlijk aan de vroege kant, gezien de datering van de overige stukken voor violoncello piccolo (1723-1726). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
In de beschrijving van "Alberta (Walter F. Bishof)" komt hier geen piccolo in voor. In een Oratorium van Händel schijnt ook een stuk met violoncello piccolo voor te komen, maar welk dit is, weet ik niet. In ieder geval niet Belshazzar, Deborah, La Ressurezione, want die heb ik zelf ooit gespeeld. Verder vond ik een link naar een opname van Giuseppe Sammartini (1693-1751), het Concert in C groot voor Violoncello piccolo, strijkers en BC - althans volgens de beschrijving. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de violoncello piccolo in Italië in gebruik is geweest, mede gezien het al zeer beperkte Duitse repertoire voor dit instrument. Ook vond ik een Vivaldiconcert op piccolo, waarvoor hetzelfde geldt. Graag
een emailtje
als je meer weet over deze twijfelgevallen! |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3. Hedendaagse bewerkingen Cellisten die eenmaal de violoncello piccolo beheersen, raken erdoor betoverd. Zij kunnen het niet laten om meer stukken op het instrument te spelen dan ervoor geschreven zijn. Zij grijpen daarbij vaak naar repertoire dat oorspronkelijk werd geschreven voor viola da gamba (BWV 1027-29), arpeggione (Schubert) en viool (Bach sonates, partita's). Anner Bijlsma: BWV
1003, 1006, 1013, een
recensie van deze opname. https://www.kaapeli.fi/~akarttun/special_repertoire.html
Studie https://www.hup.harvard.edu/Also.by/Also.Dreyfus.html: L. Dreyfus Bach's Continuo Group. https://www.cello.org/cnc/furman.htm: een jonge blik op de cello. https://www.usd.edu/smm/bowstg.html#celli No. 3374. Violoncello piccolo by Ferdinando Gagliano, Naples, 1793. Ex. colls.: Bellarosa; Emil Herrmann, Monroe, Connecticut. Witten-Rawlins Collection, 1984. (Geen foto) Een bredere kijk op de hele vioolfamilie: https://uta.marymt.edu/~cas/people/cmh/laird6.html.
|